Ter inspiratie
Ter inspiratie
De hovenier – Pastor Ietsje de Boer
Lezen: Johannes 20: 1-18
Eén Rembrandt kende als kind ik goed:
de Christus met de grote hoed
wandelend in de ochtendstond.
En, naar erbij geschreven stond:
Hij was de hovenier.
En nòg laat ik mijn tranen gaan
als in de gaarde ik Hem zie staan,
en - wat terzijde - in stille schrik
die éne, zij die dacht als ik:
Het was de hovenier.
O kinderdroom van groen en goud -
géén die ontnam wat ik behoud.
De laatste hoven naderen schier en
ijler wordt de ochtend hier.
Hij is de hovenier.
Ida Gerhardt – Christus als hovenier
Het Paasverhaal dat wij vanmorgen gelezen hebben uit Johannes 20 is de dichter Ida Gerhardt’s leven binnengekomen samen met dat schilderij van Rembrandt, waarin de opgestane Christus met een grote hoed als tuinman is afgebeeld. Daarmee vervlochten is het onderdeel geworden van haar eigen levensverhaal. Zij is de ervaring die het zien van dat schilderij opriep nooit vergeten.
Ze herinnert het zich nog precies, het gevoel dat dat opriep.
In dat verhaal is zijzelf aanwezig, als Maria in dat verhaal. Dat hoor je duidelijk in de tweede strofe van het gedicht... zij die dacht als ik.... Het was de hovenier.
Maar nu komt het. Nu kan ze - groot geworden - natuurlijk zeggen: Ach dat was fout... (Toen was ik een kind, dacht ik als een kind en nu heb ik afgelegd wat kinderlijk is (1Kor 13)).
Natuurlijk, je weet nu beter. Maria vergiste zich. En de kleine Ida ook.
En Rembrandt: Wat naïef om Jezus met ‘schop, hark of hak’ op z’n schouder af te beelden en dan met een strooien hoed en snoeimes in de gordel. Wat dom eigenlijk, en dan overgaan tot de orde van de dag. Maar je mag je afvragen: Rembrandt dom? Als geen ander kende hij de bijbel, en hij wist wat hij deed. Hij liet Maria's fout staan, en heeft er zelfs een schilderij van gemaakt.
Waarom eigenlijk? Om Maria’s misverstand te aan te tonen? Dat zou kunnen, maar hij is niet de enige die het doet, er is namelijk een hele traditie op gebaseerd (Hortulanus in de Middeleeuwen) die Jezus de opgestane als “hovenier” afbeeldt.
Rembrandt, Ida Gerhardt, zij allemaal hebben de ‘de fout’ laten staan.
Voor hen was Maria's vergissing ten diepste geen vergissing, maar een openbaring van een andere stand van zaken, een geheime boodschap, een mystieke verkondiging.
De tuin rond het graf op de Paasmorgen, de hof van Jozef van Arimatea..
ziet u het niet: Het is de hof van Eden. Wie wandelt daar in die hof, alsof hij er thuis is, Adam de nieuwe Mens.
Hij - veel beter dan de eerste Adam – behoedt en bewerkt... de hof.
En als Maria, met haar ogen verblind door het lijden van de tegenwoordige tijd, Jezus ziet en het maar niet zien wil, dan roept hij haar in het nu door haar te noemen bij haar naam: Maria.
En als Maria dit hoort, dan wordt zij herschapen en stapt als het ware een andere wereld binnen, samen met Jezus.
Morning has broken, like the first morning
Blackbird has spoken, like the first day.
Maar dan moet ze terug: terug naar de gewone hof. De betovering is weg.
Ze moet het gaan vertellen, wat ze gezien, gevoeld, ervaren, heeft.... even: Jezus lééft.
En deze aarde, waar wij leven, met Hem erbij, kan het een paradijs worden, een goede tuin, soms even, een hof van Eden, als je er wandelt met de nieuwe mens.
Maria’s vergissing is de verkondiging
Hij was natuurlijk de hovenier niet..... Nee: Hij is de hovenier.
Ida Gerhardt mag het namens hen allen zeggen:
O kinderdroom van groen en goud -
géén die ontnam wat ik behoud.
De laatste hoven naderen schier en
ijler wordt de ochtend hier.
Hij is de hovenier.
Jezus als hovenier.
Hij behoedt, bewaart en bewerkt de nieuwe schepping.
Hij nodigt ons uit met hem te komen wandelen in deze hof... een tuin die nog bloeit, ook rond het open graf .
